Italië is vooral bekend om de grote wijnen van Toscane en Piemonte, maar dit land, waar overal wijngaarden zijn (wat niet het geval is in Frankrijk), produceert ook enkele minder bekende benamingen. Wijnen die soms gemaakt zijn van vertrouwelijke, inheemse en unieke druivensoorten. Laten we ze samen ontdekken.

Alto Adige: minder dan 1% van de nationale productie

We zijn in Zuid-Tirol, in de autonome provincie Bolzano, Italiaans grondgebied sinds 1919, waar 70% van de bevolking Duitstalig is, een cultureel en taalkundig gebied dat nog doordrenkt is van Duitsland. Er wordt gezegd dat de mensen hier vooral supporter zijn van Bayern München… Hoewel de regio beroemd is om zijn wintersportcentra (Dolomieten), is hij dat minder om zijn wijnen, die minder dan 1% van de nationale productie vertegenwoordigen. 70% witte wijnen van 18 verschillende druivensoorten, aangeplant in een extreem klimaat: warm en vochtig in de zomer, ijskoud in de winter. De druivensoorten? ‘Noordelijke’ druivensoorten zoals riesling, gewurztraminer, pinot blanc en pinot gris, maar ook meer mondiale zoals pinot noir, merlot en cabernet sauvignon. En niet te vergeten een typische druivensoort: lagrein. De regio heeft een beschermde oorsprongsbenaming (DOC) sinds 1975: ‘Alto Adige’.

Enkele wijnen uit deze regio die we onlangs hebben geproefd

Cantina Terlano is een van de historische producenten. Gewaardeerd om zijn pinot noir van vulkanische bodem, die fijn, elegant is en ‘pinoteert’.

Geïmporteerd door Young Charly (Aartselaar)

Cantina Andrian verleidde me met de drie wijnen die ik heb geproefd, waaronder een verbluffende chardonnay. Deze Doran ‘­riserva’ heeft alle kenmerken van een grote wijn: diepte en structuur, maar met een heerlijke levendigheid en frisheid in de afdronk. De cuvee Terlaner is een originele assemblagewijn van pinot bianco, chardonnay en sauvignon blanc. Bij de rode wijnen onderscheidt de ‘Gant’ merlot ‘riserva’ zich door een mooie rijpheid en noten van rijp zwart fruit zonder overdaad.

Geïmporteerd door Young Charly (Aartselaar)

De originele druivensoort oorspronkelijke lagrein wordt goed vertegenwoordigd door de cuvee ‘Gries’ van het Wijndomein Nals Margreid. Deze 2020 ‘riserva’ biedt een fruitig smaakpalet (pruimen, zwarte kersen), een vleugje kruiden en een beetje bitterheid in de afdronk. Origineel. Het ontdekken waard.

Geïmporteerd door Stappato (Nazareth)

Alois Lageder, een familiedomein sinds 1853, is een ster van de benaming. 50 hectare in biodynamische teelt met merlot, cabernet sauvignon, pinot noir en lagrein voor de rode wijnen; pinot grigio, pinot bianco en chardonnay voor de witte wijnen. Er bestaan verschillende kwaliteiten van deze laatste druivensoort, waaronder de ‘löwengang’, met een verbazingwekkende diepte en lengte in de mond, die wordt beschouwd als een van de beste chardonnay van Italië.

‘Er is meer dan chianti in Italië, ik ben tegen de standaard van smaak’

Haar ouders, afkomstig uit Friuli, waren restauranthouders-traiteurs in Brussel. Alessandra Teston wilde niet de Horeca in. Maar ze was wel geïnteresseerd in wijn. Na lessen oenologie, een Italiaanse cursus gericht op de wijnen van dat land, rijpte bij haar het idee om wijnen te importeren. Maar ze wilde andere Italiaanse wijnen op de markt brengen. “Er is meer dan chianti”, beweert ze. Dus ging ze vanaf het begin op zoek naar Italiaanse wijnen van weinig bekende of zelfs onbekende druivensoorten. Een terugkeer naar de oorsprong van wijn, tegen de ‘verburgerlijking’ ervan in (sic).

“Ik deed, en doe dat nog steeds, een irritante vaststelling. Wanneer we het hebben over eten en drinken in Italië, komen we altijd weer terug bij de clichés: pasta en pizza, wijnen uit Toscane of Piemonte, wijnen die vaak buitengewoon gestandaardiseerd zijn. Ik wilde andere, ‘ambachtelijke’ wijnen aanbieden en dat is nog steeds de basis van mijn selectie.”

Eind 2021 ging ze echt van start, nadat ze eerst samen met haar vader avonden ‘wijn en gerechten combineren’ had georganiseerd. Producenten van de nieuwe generatie, van wie velen biologisch telen, die zeldzame, vaak vergeten druivensoorten produceren en de internationale druivensoorten weren.

“Cabernet sauvignon in Italië? Dat is absurd,” verkondigt ze. “Italië heeft 900 verschillende druivensoorten, waaronder soorten van over de hele wereld. En daaronder kunnen we nieuwe variëteiten ontdekken die ontdekt of herontdekt zijn door nieuwsgierige wijnmakers”.

Enkele voorbeelden van weinig bekende benamingen en druivensoorten: uit Sicilië (Etna), de druivensoort carricante (rood); uit Friuli, de druivensoorten pignolo, fumat (rood) en ribolla gialia (wit); uit Veneto, een witte natuurwijn van de druivensoort garganega; uit Ligurië, een rode wijn gemaakt van de druivensoort ormeasco; en ook een oranje wijn gemaakt van de druivensoort verdicchio.

En hoe reageren de Horecaklanten op dit unieke aanbod? Er zijn zeker sommeliers en chef-koks die terughoudend zijn, maar er zijn ook anderen “die graag iets anders willen ontdekken en het aan hun nieuwsgierige klanten aanbieden. Het is ook een kans om andere dan de traditionele combinaties van gerechten en wijnen onder de aandacht te brengen en om je te onderscheiden van een vaak erg klassiek menu. “Smaken veranderen. We moeten de smaakpapillen van wijnliefhebbers hertrainen. Ik ben tegen de standaard van smaak”. Dat is het credo van Alessandra.

Aglianico, catarratto, prugnolo gentile, fumin…

Calogero Licata richt zijn wijnimportbedrijf op in 1979. 45 jaar later is hij uitgegroeid tot een van de marktleiders voor kwaliteit van het land, met meer dan 1000 wijnen op zijn prijslijst afkomstig van een honderdtal Italiaanse producenten. Zijn zoon Laurent heeft het bedrijf overgenomen en blijft het verder ontwikkelen. Naast sterren als de beroemde Sassicaia van Tenuta San Guido (Bolgheri, Toscane), een exclusieve import, is er de niet minder beroemde mousserende Ferrari (DO Trento), officiële sponsor van het Formule 1 kampioenschap.

Maar Licata Vini biedt ook wijnen uit minder bekende regio’s, gemaakt van soms vertrouwelijke druivensoorten. Uit ­Sicilië is dat bijvoorbeeld een witte wijn gemaakt van de druivensoort catarratto uit Tenute Orestiadi IGT Terre Sicilia. Een wijn met finesse, elegantie, lichtheid en frisheid.

Hoewel Toscane bekend is om zijn grote rode wijnen, zoals Brunello di Montalcino, kun je er ook deze rosé van Casanova della Spinetta, IGT Toscana, gemaakt met prugnolo gentile en sangiovese, ontdekken. Levendig, nerveus en fruitig.

Uit Campania komt Taurasi, een DOCG van Feudi di San Gregorio, gemaakt van de enige druivensoort aglianico. Deze rode wijn doet denken aan kersen in brandewijn, met een vleugje vanille, vol en geconcentreerd. Een andere regio met een andere weinig bekende druivensoort is de Aostavallei, die een DOC heeft.

Grosjean is een producent die een rode wijn van 100% fumin aanbiedt, een lokale druivensoort. In de zeer steile ‘Rovettaz’-wijngaard, in biologische teelt, geeft hij deze wijn met een lichte houtsmaak (Franse eiken vaten), een charmante fruitigheid en een gemiddelde intensiteit.

[ Patrick Fiévez ]