Een ware geologische mozaïek, met zeven grote druivensoorten (waaronder zes witte) aangeplant op zo’n 15.000 hectare, 53 beschermde oorsprongsbenamingen (BOB) en daarnaast 2 aanvullende vermeldingen (‘vendanges tardives’ en ‘sélection de grains nobles’). Bovendien worden de wijnen er steeds vaker op biologische en biodynamische wijze verbouwd. Verder is er geen bulkverkoop, en moeten alle wijjnen in de regio worden gebotteld. Kortom, de Elzas is een wijngebied dat zich graag onderscheidt.

Het is een betoverende regio die rust uitstraalt. We brachten er drie intensieve bezoekdagen door met in het bijzonder een focus op een druivensoort die een renaissance lijkt te beleven (sylvaner) en op crémant, waarvan de verkoop blijft groeien. Crémant uit de Elzas is overigens de best verkochte crémant in België.

In Eguisheim heet Paul Ginglinger ons welkom. Hij vertegenwoordigt de twaalfde generatie van dit familiebedrijf, dat werd opgericht in 1610. Na zijn studie oenologie in Reims reisde hij en liep hij stage in Zuid-Afrika (‘waar ik leerde wat je juist niet moet doen’, grapt hij) en in Chili, bij Montes. De proeverij begint met een crémant pur chardonnay, brut nature 2019. Een lichte houtsmaak (een maand in houten foeders) en vijf jaar op de droesem vóór het degorgeren. Fijne en aanhoudende belletjes, gestructureerd en intens in de mond, en uiteraard zeer droog. ‘Er was niet veel vraag meer. We hebben de druivensoort al zo’n 20 jaar niet meer aangeplant,’ zegt Paul Ginglinger over de druivensoort sylvaner. Zijn sylvaner 2022 ‘Bodenacker’ (droog) komt van wijnstokken van ongeveer 60 jaar oud met een opbrengst van 50 hectoliter/ha. Dit is ver verwijderd van de 100 hectoliter/ha die deze druivensoort kon produceren… Een dynamische, levendige wijn met een heerlijke frisheid die een zekere diepte niet uitsluit. Bij Ginglinger houden ze niet van suiker. Daarom is deze riesling grand cru pfersigberg hertacker 2021 (een ‘strak’ jaar) zeer droog, slank en kristalhelder. Importeurs: La Maison des Vins Fins in Bergen, La Cave des Oblats in Luik, Le Millésime in Sourbrodt en Kovino in Eeklo.

Bij Barmès-Buecher in Wettolsheim hebben Sophie en Maxime de leiding overgenomen van hun vader, onder het toeziend oog van hun moeder. ‘Filigrane’ is een creatie van pinot blanc (63%) en sylvaner van oude wijnstokken (37%). Met een mooi evenwicht tussen de fruitigheid van de eerstgenoemde en de levendigheid van de laatstgenoemde voor deze 2022. Een pinot gris rosenberg van hetzelfde jaar is vrij droog (wat zeldzaam is in de Elzas voor deze druivensoort). Hij rijpte in foeders en het duurde 18 maanden om het suikergehalte op te werken. Rijk, geconcentreerd en intens. De pinot noir 2022, aangeplant op kalkhellingen, rijpte in oude bourgognevaten. Aroma’s van rood fruit, kersenlikeur en een lichte houtsmaak. Importeur: Vitis Vin in Gent.

Bij Dopff Au Moulin in Riquewihr wordt dit jaar het 450-jarige bestaan gevierd van dit huis dat pionier was van Crémant d’Alsace. Vandaag worden er maar liefst 11 verschillende cuvees van crémant aangeboden. Een proeverij met Etienne-Arnaud Dopff, de 13e generatie. De cuvee ‘Julien’ is emblematisch voor deze producent. Pinot blanc voor frisheid, auxerrois voor structuur. Gedoseerd op 4,5 gram (dus een extra brut) blijft hij twee jaar op de droesem vóór het degorgeren. De cuvee ‘Wilde’ is een brut nature gebaseerd op de cuvee Julien. Hij is fris, levendig en perfect als aperitief. En dan is er nog een bijzondere wijn: een cuvee ‘Solera’, 100% chardonnay, zonder toegevoegde sulfieten, gerijpt op de droesem en ongefilterd. Dit principe van eeuwigdurende wijn combineert jaartallen van 2011 tot 2017. Een rijpe crémant met noten van rijp fruit, meer geschikt voor bij de maaltijd dan als aperitief. Zeer interessant. Importeur: Cinoco-Palais du Vin (alleen cuvee Julien).

‘Met riesling? Coq au vin met eekhoorntjesbrood of gevogelte met picklessaus’

Dit is een van de oudste coöperaties van Frankrijk. De coöperatie van Ribeauvillé werd opgericht in 1895. Een veertigtal wijnboeren brengt hier zijn druiven om 35% biologische wijnen te produceren. ‘We zijn een bedrijf met een familiale geest en hebben een terroir dat zeer geschikt is voor riesling. Bijna 40% van de wijnen hier zijn van deze druivensoort. En 30% van onze productie gaat naar crémant,’ vertelt Yves Baltenweck, de voorzitter. Een sylvaner 2023 van wijnstokken van meer dan veertig jaar oud valt op door zijn diepte (niet altijd vanzelfsprekend voor deze druivensoort die in zijn eer hersteld lijkt te zijn in de regio) en zijn rijpheid. ‘Deze druivensoort werd in het verleden bekritiseerd omdat hij buitensporige opbrengsten van meer dan 100 hectoliter/ha produceerde. De ideale opbrengst ligt rond de zestig’, zegt de voorzitter. Een grand cru Ostenberg is droog, recht en strak. Drie adjectieven die passen bij deze druivensoort. Hij bevat 3,5 gram suiker. De voorzitter, die graag kookt, raadt een coq au riesling met eekhoorntjesbrood aan of, nog verrassender, een combinatie met gevogelte met picklessaus. De biologische pinot gris 2020 bevat 20,9 gram suiker, maar de zuurgraad houdt deze onder controle. Bij de crémants is er een biologische wijn van drie pinots, die 36 maanden heeft gerijpt vóór het degorgeren. En een pure chardonnay, meer geschikt voor bij de maaltijd dan als aperitief, die 80 maanden heeft gerijpt vóór het degorgeren. Importeur: Belgian East Wine in Verviers.

In Mittelbergheim is Maison Boeckel een instituut. Zijn wijnen zijn goed vertegenwoordigd in de Belgische restaurants, vooral in Brussel. Met Thomas en Jean-Daniel begint de proeverij met een crémant van 100% auxerrois. Het is een brut met een dosering van 5 gram. We vervolgen met een 100% chardonnay van oude wijnstokken (1968), gedoseerd op 1 gram en 3 jaar gerijpt vóór het degorgeren. Deze extra brut is zeer krachtig en evolueert al. Het domein bezit 26 ha wijnstokken in biologische teelt. De familie Boeckel houdt ook van ­sylvaner. De gemeente beschikt over een grand cru van deze druivensoort, de Zotzenberg, uniek in de Elzas. De sylvaner 2022 ‘­Midelberg’, gerijpt in honderdjarige foeders, vertoont een mooie rijpheid (effect van het oogstjaar) met behoud van de elegantie, lichtheid en frisheid die typisch zijn voor deze druivensoort. Importeur: Velu Vins-­Avinum in Anderlecht.

18 ha wijngaarden, waarvan zes grands crus. De familie Bott-Geyl, die in Beblenheim gevestigd is, laat ons een originele cuvee proeven, ‘Points Cardinaux’ 2021, een combinatie van pinot blanc, pinot auxerrois, pinot gris en zelfs een beetje pinot noir, gevinifieerd als wit. Bloemig in de neus, strak in de mond. De riesling grand cru Schoenenbourg 2018 is nog in ontwikkeling en biedt een levendige intensiteit. Importeurs: Tricot in Charleroi, Godaert-Van ­Beneden in Molenbeek, Wijnen ­Vanden ­Bulcke in Roeselare.

Nieuws uit de Elzas

De traditionele flesvorm is niet meer de enige
De AVA (Association des Viticulteurs d’Alsace) heeft onlangs twee andere verpakkingsvormen voor Elzasser wijnen goedgekeurd. Tot nu toe (en sinds 1971) was alleen de traditionele flûte of fluit toegestaan. Vanaf nu zijn ook twee nieuwe flesvormen toegestaan: de ‘renaissance’ en de ‘bourgeoise’, die meer afgeplat en afgerond zijn aan de onderkant. De wijn moet nog steeds in de regio worden gebotteld. Geen bag-in-box of blikjes voor Elzasser wijnen.

Riesling zal droog zijn!
Deze nieuwe maatregel verdeelt de producenten. Voortaan moeten rieslingwijnen droog zijn, met minder dan 4 gram restsuiker. Rieslingwijnen met meer suiker behoren dus tot het verleden. Hoewel de helft van de producenten deze beslissing toejuicht, is de andere helft, met Pierre Gassmann (Domaine ­Rolly-Gassmann) als aanvoerder, er fel tegen gekant: ‘dit is normatieve waanzin’, ‘standaardisatie’, ‘neerwaartse harmonisering’.

[ Patrick Fiévez ]