De autoriteiten hebben in één EU-brede operatie namaakvoedingsmiddelen ter waarde van 91 miljoen euro in beslag genomen. Wijn en gedistilleerde dranken behoren tot de producten die het meest worden getroffen door namaak in de voedingssector, met jaarlijkse verliezen van 2.289 miljoen euro en bijna 5.700 banen in de EU. Alleen al in België tekent deze sector elk jaar een verlies van 64 miljoen euro op. Er zijn namaakvoedingsmiddelen en -dranken aangetroffen die gevaarlijke stoffen bevatten, zoals methanol, kwik en giftige pesticiden. Geografische aanduidingen zijn een teken van authenticiteit. De Europese Unie heeft meer dan 3.600 producten met een geregistreerde geografische aanduiding.

‘Wat staat er op uw tafel?’ Dat is de vraag die het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO) stelt in het kader van zijn campagne voor de Werelddag tegen namaak. Dit initiatief volgt op recente rapporten die aantonen dat namaak in deze sector aanzienlijke gezondheidsrisico’s inhoudt voor de consumenten en schade toebrengt aan de Europese economie en het culinaire erfgoed.

Namaakproducten worden vaak geassocieerd met luxegoederen of modeartikelen. Maar volgens de ‘Intellectual Property Crime Threat Assessment’ van 2022 waren voedingsmiddelen – vooral koekjes, pasta, chips en snoep – in 2020 de op één na meest in beslag genomen productcategorie aan de buitengrenzen van de EU.

Het SOCTA 2025-rapport van Europol, dat de dreiging van ernstige en georganiseerde criminaliteit in de EU evalueert, wijst erop dat de opkomst van e-commerce vervalsers nieuwe mogelijkheden heeft geboden om namaakvoedingsmiddelen te verdelen. Daardoor wordt het moeilijker voor de consumenten om authentieke producten te herkennen. Criminelen manipuleren de etiketten, de verpakkingen en de productieprocessen, waarbij ze zich richten op producten met een hoge waarde.

De gezondheidsrisico’s zijn aanzienlijk. Het SOCTA 2021-rapport waarschuwt voor de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen zoals methanol, kwik, fipronil en diverse pesticiden in namaakproducten.

China en Turkije behoorden tot de meest gemelde landen van herkomst in de inbeslagnames van 2019 en 2020.

GEOGRAFISCHE AANDUIDINGEN, EEN TEKEN VAN AUTHENTICITEIT

Geografische aanduidingen (GA) stellen consumenten in staat om kwaliteitsproducten te herkennen en helpen producenten om ze beter op de markt te brengen. Het GA-systeem omvat labels als ‘beschermde oorsprongsbenaming’ (BOB), ‘beschermde geografische aanduiding’ (BGA) en ‘gegarandeerde traditionele specialiteit’ (GTS). Deze certificeringen beschermen het culinaire erfgoed van Europa en waarborgen de authenticiteit en kwaliteit. Momenteel zijn er meer dan 3.600 producten geregistreerd.

Frankrijk, Italië en Duitsland zijn koplopers in de productie en de consumptie van GA-producten, waarbij Frankrijk alleen al goed is voor bijna 32% van de verkoop. Wijn vertegenwoordigt 54% van de totale consumptie, waardoor het bijzonder kwetsbaar is voor namaak. Andere getroffen producten zijn olijfolie, bier, vlees, kaas en zuivelproducten.