Het is een fenomeen dat in veel landen wordt waargenomen: rode wijn verliest aan populariteit, vooral bij jongeren. De wereldwijde voorkeur lijkt te verschuiven naar witte wijn en nog steeds rosé, hoewel de consumptie daarvan lichtjes daalt. Vandaar de vraag: waarom is rode wijn niet meer zo populair?

In België is het moeilijk om significante cijfers te vinden die dit bewijs staven. Bij onze Franse buren is de vaststelling echter duidelijk: tussen 2011 en 2022 is de consumptie van rode wijn gedaald met 30%! Verschillende factoren kunnen dit fenomeen verklaren. Rode wijn wordt vaak als pretentieus, ‘stijf’ of zelfs ouderwets beschouwd door de generatie Z, die met name op zoek is naar minder alcohol in wijn. Vandaar het succes van bier. Het is waar dat het alcoholgehalte van rode wijnen, vooral die uit Zuid-Europa, de laatste tien jaar flirt met 14° en zelfs 16°. In Frankrijk zijn de jaren zeventig al lang voorbij, waarbij de consumenten tafelwijn kochten met een alcoholgehalte van 10° of 11° om die tijdens de week te consumeren, en die van 12° voor zondag bewaard werden… Het alcoholgehalte gekoppeld aan zeer rijpe oogsten, te veel extractie, te veel rijping op hout: de Parkerjaren, genoemd naar de beroemde Amerikaanse criticus die zijn smaak opdrong aan de wijnwereld, lijken gelukkig voorbij. Maar niet voor het alcoholgehalte. De trend lijkt nu – en we gaan terug naar wat jongeren willen – naar frisse, fruitige, lichtere, gemakkelijkere rode wijnen te gaan. Jongeren, maar niet alleen zij, zijn er over het algemeen op uit om wijnproeven en de bijbehorende vaktermen te ontheiligen en te ‘onthersenen’. Witte wijn daarentegen lijkt nonchalanter te zijn dan rode wijn en beantwoordt ook aan een behoefte aan lichtheid. Andere troeven? Voor veel consumenten lijkt witte wijn minder complex, minder gecodificeerd, beter herkenbaar dan rode wijn door zijn druivensoorten en impliceert het een meer ontspannen consumptiestijl. Hoewel witte wijn lange tijd ervan werd beschuldigd hoofdpijn te veroorzaken, is het huidige wereldwijde succes ervan onmiskenbaar. In Angelsaksische landen is de druivensoort chardonnay bijna een merknaam. Mensen vragen aan de bar of in een restaurant om een glas chardonnay zonder de herkomst aan te geven. Het is een druivensoort die ook veel succes oogst bij vrouwen.

‘Benchmarks veranderen en we moeten ons losmaken van gevestigde codes’

Sommige waarnemers geloven dat de daling in de consumptie van rode wijn ook verband kan houden met de daling in de verkoop van rundvlees. Maar wat heeft de toekomst dan in petto voor rode wijn? Michel Chapoutier, voormalig voorzitter van Inter Rhône (het interprofessioneel comité voor wijnen uit deze regio), producent en wijnhandelaar, is van mening dat ‘we rode wijn moeten moderniseren. De benchmarks veranderen en we moeten ons losmaken van gevestigde codes’. Hij heeft een rode wijn van 12,5° geproduceerd. Deze ‘Vin de France’, van het type clairet (een kleur tussen de huidige rosé en rode wijn), is fris en licht. Grenache en syrah zijn onderrijp geoogst. De wijn is gedeeltelijk alcoholvrij gemaakt. Deze praktijk is toegestaan in Europa. Volgens Michel Chapoutier moet rode wijn ook koeler worden geserveerd. De serveertemperatuur kan de perceptie van de consument beïnvloeden. Maar al te vaak heeft deze laatste spijt van rode wijnen die op de verkeerde temperatuur worden geserveerd. Een beaujolais geserveerd op 20° in de zomer… Maar niet alleen rode wijn wordt beïnvloed in een tijd waarin de regelmatige consumptie van wijn in het algemeen geneigd is te verdwijnen onder jongeren, omdat ze occasioneel is geworden. In de wereld van alcoholische dranken verovert alleen bier nieuwe consumenten.

Statistieken van Euromonitor tonen dat de verkoop van rode wijn in België daalt. Sinds 2018, met uitzondering van 2021. ‘De trend is hetzelfde voor witte wijnen, maar in kleinere volumes. Voor roséwijnen is de trend iets anders, maar na een piek in 2021 (47,3 miljoen liter) kende de verkoop vorig jaar een lichte daling,’ zegt Julie Galot, communicatiemanager bij Vinum & Spiritus, de Belgische federatie van de sector wijn en gedistilleerde dranken. De volgende cijfers hebben dan ook betrekking op de totale verkoop (niet de consumptie), zonder onderscheid tussen de retail-, online- en Horecaverkoop.

In Frankrijk is de wijnconsumptie heel anders. Witte wijn staat bovenaan, vóór rosé en rood. Een studie van Nielssen is veelzeggend wat betreft deze consumptie door onze zuiderburen: in de wereld van AOC-wijnen hebben witte wijnen in drie jaar tijd (2019-2022) meer dan 192.000 huishoudens verwelkomd, terwijl rode wijnen 600.000 huishoudens hebben verloren en roséwijnen 300.000 huishoudens. Witte wijnen genieten ook het voordeel dat ze als aperitief worden geserveerd, waardoor ze meer worden gedronken dan rode wijnen.

Dus wat moeten we onze klanten in deze conjunctuur bij voorrang aanbieden. Vooral aan jongeren?

Lichte rode wijnen (‘light reds’ zoals ze in de Angelsaksische landen zeggen) die best licht gekoeld worden geserveerd (rond 15°C). De rode beaujolais (Villages en Crus), die tot voor kort in een kwaad daglicht stonden, zijn ook weer in de mode. Hun kwaliteit is duidelijk verbeterd, vooral dankzij een nieuwe generatie producenten. Ze staan ook weer op de kaart dankzij enkele uitstekende recente jaargangen (2022, 2023).

De Elzasser pinot noir is ook een goed idee. Deze soepele fruitige druif is nog steeds erg populair. Merlot is een andere druivensoort met weinig tannine (tannines zijn een grote afknapper voor nieuwe consumenten). Uit Zuid-Frankrijk bijvoorbeeld. En ook uit Bordeaux, waar het de meerderheid vormt in de assemblages van satellieten van Saint-Emilion bijvoorbeeld (tegen interessante prijzen). Nog steeds in Frankrijk is cinsault de druivensoort van de toekomst. Deze druif is vooral aangeplant in het zuiden van Frankrijk en kan worden gebruikt om rode wijnen met een laag alcoholgehalte te maken. In Italië zijn dolcetto uit Piemonte, bardolino en valpolicella vrij lichte rode wijnen die ook licht gekoeld geserveerd kunnen worden.

[ Patrick Fiévez ]